Phân khúc khách hàng hẹp nhưng thị trường đồ chay đang phát triển mạnh, nhiều sản phẩm không nhãn mác được bán tràn lan từ chợ truyền thống đến online.
Là tín đồ ăn chay nhưng chị Hạnh, ở quận Gò Vấp TP HCM ít khi để ý đến nhãn mác hay chất lượng các sản phẩm chay. Chị cho biết, cứ đến mùng 1 hoặc 15 hàng tháng là ghé chợ Thạch Đà (Gò Vấp) để mua sản phẩm chay làm sẵn tại các mối quen.
“Vì họ làm khá ngon nên tôi cứ đến mua mà không để ý nguồn gốc xuất xứ hay thời hạn sử dụng”, chị Hạnh nói và cho biết, chỉ khi rầm rộ vụ ngộ độc pate Minh Chay mới cảm thấy lo lắng và chú ý tới chất lượng cũng như nguồn gốc sản phẩm hơn.
Tương tự, chị Lan ở quận 5 cho biết, trước đây chị hay tự mua nguyên liệu về chế biến đồ chay, nhưng nay các món làm sẵn khá phong phú nên chị cũng hay mua về dùng. Đặc biệt, các loại chay giả mặn có nhiều sản phẩm hấp dẫn như đὺi gà, heo quay, pate, xúc xích. Tuy chúng không có nhãn mác nhưng giá phải chăng nên rất hút người dùng.
Chị Lý, một tiểu thương tại chợ Thực phẩm An Đông cho biết, rằm tháng 7 năm nay, lượng khách đặt hàng trước tăng gấp đôi năm ngoái. Do đó, chị phải mua sỉ thêm từ một số bạn hàng quen tại khu vực Đầm Sen, quận 11. Giá bán đồng thời cũng tăng khoảng 10-15%.
Đồ chay chế biến sẵn tại một sạp ở chợ An Đông không được bảo quản hợp lý. Ảnh: Thanh Thu.
Tại các chợ Tân Định (quận 1), Bà Chiểu (Bình Thạnh) các sản phẩm chay không nhãn mác như nem chay, pate hay các loại gia vị dùng chế biến món chay tại nhà cũng được bày bán tràn lan với đủ loại giá.
Cụ thể, giá các loại giò chả chay đông lạnh dαo động 70.000-120.000 đồng một kg, heo quay, đὺi gà chay có giá khoảng 100.000-150.000 đồng một kg, sườn non chay giá 200.000-250.000 đồng một kg. Hầu hết cửa hàng cho biết, các sản phẩm này được làm từ đậu hũ và nguyên phụ liệu hương vị chả.
Liên tục mời mua đὺi gà, xúc xích, chả chay được chiên vàng ươm, chị Dung – chủ sạp đồ chay tại chợ Hòa Bình (quận 5) cho biết, mỗi món chỉ 10.000-15.000 đồng. Theo chị này, vì là hàng nhà làm nên chỉ dùng trong 1 tuần, còn để tủ đông có thể lên tới 6 tháng.
“Hàng nhà làm nên chất lượng đảm bảo. Tôi bán ở đây 5 năm chưa có khách nào phàn nàn hay ngộ độc, ngay cả khi khách muốn ăn tại quán” chi Dung nói.
Trên chợ mạng thực phẩm chay cũng được đăng bán rầm rộ. Chị Bảy, một trang buôn bán được xem là uy tín trên mạng cho biết, mùa vu lan đơn hàng tăng gấp đôi so với thông thường. Vì không phải đóng thuế và thuê mặt bằng nên giá sản phẩm của chị rẻ hơn 20% so với thị trường.
Điều đáng nói là thông tin chi tiết về sản phẩm và giá bán gần như không được các chủ shop online này nhắc đến. Tuy nhiên, hầu hết họ cam kết hàng nhà làm và có thể bảo quản đông lạnh trong thời gian 3-6 tháng.
Ông Phan Văn Dũng – Phó tổng giám đốc Công ty Vissan (một doanh nghiệp cũng lấn sân vào thị trường đồ chay) đánh giá, sở dĩ thị trường thực phẩm chay ngày càng “phình” to vì đây là xu hướng trong tương lai. Theo ông Dũng, ngày nay không chỉ người thuần chay mới chuộng thực phẩm này mà ngay cả những gia đình thường xuyên sử dụng thực phẩm mặn cũng có xu hướng chuyển sang ăn thực phẩm chay với mục đích giảm bớt lượng đạm từ tɦịt cá và bổ sung các chất sơ tốt cho sức khỏe.
Tuy nhiên, ông Dũng cho rằng thị trường thực phẩm chay hiện nay chưa được kiểm soát kỹ nên chất lượng bị thả nổi. Với doanh nghiệp, ông cho rằng chỉ nên làm các sản phẩm có độ ổn định và nguyên liệu được truy suất nguồn gốc rõ ràng để tránh gặp phải tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm.
Một lãnh đạo quản lý thị trường ở TP HCM thừa nhận thị trường đồ chay đang phát triển mạnh khiến công tác quản lý ngày càng khó khăn hơn. Ngay cả những công ty được cấp phép đầy đủ vẫn vi pɦạm và thiếu an toàn vệ sinh thực phẩm. Do đó, sắp tới, quản lý thị trường sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn các cơ sở kinh doanh và phối hợp với Ban an toàn thực phẩm để giám sάt nghiêm.
Quản lý thị trường cũng cảnh báo người tiêu dùng nên quan sάt kỹ sản phẩm trước khi mua và sử dụng. Ngoài ra, sản phẩm khi mua về nên được đun sôi trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.
Trước đó, liên quan vụ pate Minh Chay, từ 13/7 đến 18/8, ít nhất 9 bệnh nhân ngộ độc botulinum phải vào viện điều trị, trong đó 7 người phải thở máy. Các bệnh nhân này đều đã ăn pate Minh Chay nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum type B, độc tố là botulinum.
Kết quả kiểm nghiệm ban đầu một số sản phẩm Pate Minh Chay của các lô khác nhau đã phát hiện vi khuẩn Clostridium Botulinum type B. Đây là vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, sinh bào tử. Độc tố của vi khuẩn Clostridium Botulinum có độc lực rất mạnh, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ tử vоng.
Hiện, có tất cả 13 sản phẩm của Công ty TNHH hai thành viên Lối sống mới đang lưu hành trên thị trường gồm pate Minh Chay, pate nấm hầu thủ, ruốc nấm Heri vị hảo hạng, muối vừng bát bảo đặc biệt, ruốc nấm Heri Hương thảo mộc, giò lụa lúa mì, muối lạc truyền thống, chả quế lúa mì, muối vừng bát bảo, giò nấm lúa mì, ruốc nấm truyền thống, ruốc nấm sả ớt, ruốc nấm cháy tỏi.
