Nhiều ý kiến cho rằng những cây cột điện dây chằng chịt cần phải chôn xuống đất như các nước châu Âu.
Dây điện chằng chịt trên các cột điện Việt Nam thật khủng khiếp. Mớ hỗn độn đấy gồm đủ loại dây – to, nhỏ, dây diện, dây loa phường, dây điện thoại, cáp truyền hình, cáp quang, lại đủ màu. Chúng thuộc sở hữu của nhiều công ty khác nhau. Mạnh ai, người đó làm. Đơn vị này sửa, thì đơn vị kia cắt, phá lẫn nhau cũng có.
Hiện trạng này không những làm xấu mỹ quan thành phố mà còn nguy hiểm tới tính mạng của những người thợ sửa chữa. Chưa kể nếu cột bị gãy do dây nặng quá hay bão gió, còn nguy hiểm đến người dân.
Cột điện ở Hà Nội.
Tuy vậy, ở một số khu vực xây dựng mới, các đường dây đã được làm âm xuống đất, nhưng một thời gian sau lại treo lủng lẳng vì các nhà mạng đưa dịch vụ Internet mới vào. Lý do là vì một số nơi họ chỉ vùi tất cả dây xuống đất cho xong việc, không có vỏ bọc, khiến dây chóng hỏng hơn vì không được bảo vệ do mưa và độ ẩm. Nguy cơ về rò điện rất cao. Chưa kể, các đường dây nhiễu lẫn nhau, khi có sự cố rất khó tìm lỗi.
Các nước trên thế giới làm thế nào
Ở các nước phát triển, khi xây dựng thành phố, chính quyền đã quy hoạch đường dây điện, ga, nước, nước thải, Internet, cáp TV… vào các mương cáp riêng. Tất cả được kết nối qua các ống nhựa. Dây dễ dàng kéo từ hố cáp này sang hố cáp kia để thay đổi nếu có sự cố xảy ra.
Ngoài ra, các nhà mạng dùng phần mềm quản lý các thiết bị và kết nối mạng, thiết kế đường dây mới, tối ưu chỗ đặt các thiết bị truyền dẫn, tính được chi phí của dự án xây dựng mạng lưới… Phần mềm được phát triển trên nền tảng GIS và bản đồ số, gọi là PNI (Physical Network Inventory).
Phần mềm còn giúp đánh giá ảnh hưởng đến mạng lưới, dịch vụ và khách hàng khi thay một đường dây hay thiết bị, dựa trên các cấu trúc kết nối của mạng lưới được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu. Các thông tin về hiện trạng vật lý của mạng lưới luôn được cập nhật và được quy định “bắt buộc” bởi pháp luật. Cơ quan nào muốn đào lấp ở đâu đều phải xin phép và thông báo tới tất cả cơ quan có đường dây ở khu vực đó để tránh những cãi vã không cần thiết.
Mỗi năm ở Hà Lan, trung bình có khoảng 300 nghìn thông báo được gửi đến các công ty viễn thông. Các công ty viễn thông buộc phải kiểm tra nơi được thông báo có đường dây của mình hay không. Nếu có, họ phải thông báo lại để công ty xây dựng biết, tránh bị cắt nhầm.
Một số nước Đông Âu cũng từng treo cáp lên cột điện. Ví dụ, Rumani trước đây cũng chằng chịt dây, trông rùng mình. Nhưng năm 2015, khi đi công tác ở Bucarest, tôi không còn thấy sợi dây nào quấn trên những cột điện nữa. Tôi ngạc nhiên hỏi đồng nghiệp, anh giải thích, nhà nước cho công ty thiết kế các mương và hố cáp, quy định trong vòng 6 tháng tất cả đường dây phải âm xuống đất, nếu không sẽ bị cắt. Rumani thành công, thành phố Bucarest trở nên đẹp hơn và thành điểm đóng phim hấp dẫn cho những phim “bom tấn” của Hollywood.
Phát triển hạ tầng số
Ngày 3/6, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2030, trong đó, mục tiêu phổ cập dịch vụ mạng Internet băng rộng cáp quang, phổ cập dịch vụ mạng di động 5G, phát triển hạ tầng cơ sở số cho Chính phủ số…
Về Internet băng rộng, kiến trúc mới mà châu Âu đang triển khai (DAA – Distributed Access Architecture) dùng cáp quang thay cáp đồng đến tận cổng nhà, tăng vận tốc tới 10 Gb/giây. Với giải pháp này, nhà mạng có thể dùng lại các hạ tầng cũ, như mương cáp và hố cáp, chỉ cần thay các thiết bị truyền dẫn mới hay cáp TV bằng cáp quang.
Còn mạng di động thứ năm (5G) là cuộc cách mạng công nghệ mới, giúp phát triển các lĩnh vực khác như Internet vạn vật (IoT), máy nối máy, thiết bị không người lái, phẫu thuật từ xa, nhà máy thông minh… cần giảm độ trễ xuống 1 mili giây (0,001 giây) và vận tốc lên 10 Gb/giây, kết nối 1 triệu thiết bị IOT trong 1 km vuông. Mạng 5G cần các ăng-ten macro với nhiều kênh lên/xuống (MIMO – multiple input, multiple output) và Small Cell cần kết nối với Local Server – máy chủ cục bộ gần nhất. Các máy chủ cục bộ này nối về Central Server – máy chủ trung tâm. Các kết nối này cần mạng Internet có tốc độ tối thiểu là 10 Gb đến 50 Gb ở những thành phố đông dân.
Như vậy, sẽ có thêm bao nhiêu dây mới quấn thêm vào những cột điện “đáng thương” nếu tiếp tục phát triển theo kiểu treo dây. Và bao nhiêu trạm BTS (Base Transceiver Station – Trạm thu phát sóng) Macro và Small Cell mới sẽ chen lấn, bao quanh các khu dân cư đông đúc?
Xây dựng mạng Internet mới rất tốn kém. Vậy các nước châu Âu sử dụng giải pháp nào để tiết kiệm chi phí? Phần lớn các công ty di động chủ động mua các công ty có hạ tầng Internet tốt nếu giá rẻ và ngược lại, công ty Internet mua lại công ty di động hay cùng liên doanh.
Ví dụ, năm 2018, Vodafone mua lại một loạt các công ty viễn thông trên cáp TV – UPC ở Đông Âu. Unitymedia ở Đức mua lại Liberty Global để chuẩn bị cho phát triển 5G. Nhưng ở Hà Lan, Vodafone lại liên doanh với Ziggo, công ty con của Liberty Global vì giá của Ziggo quá cao.
Một số lựa chọn cho Việt Nam
Với vai trò là chuyên gia tư vấn CNTT – Viễn Thông cho công ty Vodafone Ziggo tại Hà Lan, tôi xin đề nghị 3 lựa chọn sau cho Việt Nam:
1. Mô hình Vodafone Ziggo: Sáp nhập công ty di động với công ty mạng Internet
Ưu điểm: Có thể triển khai 5G nhanh, không tốn kém xây dựng thêm mạng lưới Internet, số trạm BTS giảm nhưng không đáng kể.
Nhược điểm: Mạng Internet hiện tại có thể không đủ mạnh để triển khai 5G, vẫn phải xây dựng lại. Các nhà mạng phải liên doanh và tái tổ chức, nhưng số dây trên cột điện vẫn còn nguyên.
2. Mô hình VTC cũ: Thành lập công ty truyền dẫn chung cho tất cả nhà mạng của nhà nước, như mạng điện hiện nay.
Như vậy, chỉ cần 2 đường trục bắc nam thay vì 6 đường như hiện tại, một mạng Metro Internet cho mỗi tỉnh thành và các trạm BTS – thu phát chung nhưng vẫn thuộc về một nhà mạng quản lý.
Ưu điểm: Có thể triển khai 5G nhanh, không tốn kém xây dựng thêm mạng lưới Internet, từ đó có kinh phí để nâng cấp mạng Internet hiện tại, bảo mật tốt hơn cho Chính phủ điện tử, tiết kiệm chi phí hàng chục tỷ đô la mỗi năm cho nhân sự, thiết bị và vận hành hệ thống. Số trạm BTS sẽ giảm xuống 60%, số dây trên cột điện sẽ giảm xuống đáng kể. Từ đó, có tiền để âm các đường cáp xuống đất nhanh hơn. Sử dụng ít năng lượng hơn. Thành phố ít trạm BTS thì sẽ tốt cho môi trường.
Nhược điểm: Phải thành lập công ty mới và xây dựng khung pháp lý xung quanh để chia sẻ tài nguyên, tránh độc quyền và cam kết giải quyết sự cố, xử lý các lợi ích liên quan đến đầu tư của nhà mạng, các nhà mạng phải tái tổ chức. Tuy nhiên, các công ty tư nhân vẫn có thể dùng riêng hoặc thuê mạng Internet của nhà nước.
3. Giữ nguyên các nhà mạng di động và tự họ xây dựng mạng Internet cho 5G.
Ưu điểm: Giữ nguyên tổ chức hiện tại.
Nhược điểm: Tốn kém xây dựng mạng Internet mới, triển khai 5G sẽ chậm, số dây trên cột điện và trạm BTS tăng lên rất nhiều, xấu mỹ quan thành phố, lãng phí tài nguyên, năng lượng và ảnh hưởng đến môi trường.
Lâm Việt Tùng
