Nhiều chung cư mini xây trái phép, chưa đảm bảo an toàn, không đủ điều kiện cấp sổ đỏ, gây tranh chấp, bất ổn xã hội.
Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) vừa đề xuất Bộ Xây dựng kiểm soát tình trạng khoét lõm xây dựng chung cư mini làm gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị.
Theo khảo sát của hiệp hội, trong giai đoạn 2010-2020, TP HCM và một số thành phố phát triển đã nở rộ tình trạng khoét lõm xây dựng chung cư mini, chung cư hộp diêm, có nhiều tầng, nhiều căn hộ mini tại các đô thị, quận nội thành.
Trong số này, có những công trình nhà chung cư mini xây dựng trái phép, sai phép, làm phá vỡ quy hoạch, gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị. Các chung cư mini cũng không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, không đủ điều kiện để được cấp sổ đỏ cho người mua, làm phát sinh tranh chấp ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.
Nguyên nhân sự nở rộ chung cư mini này bắt nguồn từ những bất cập của các quy định pháp luật về phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân. Kế đến là do những hạn chế trong công tác thực thi pháp luật của cơ quan quản lý nhà nước, nhất là cấp cơ sở. Ngoài ra, do các đầu nậu và một số doanh nghiệp móc nối với hộ gia đình, cá nhân để thực hiện các công trình nhà chung cư mini trái phép.
Phối cảnh một chung cư mini đang rao bán 289 triệu đồng một căn hộ 35m2 ngày 27/6/2020.
Bên cạnh đó, cũng có cán bộ chính quyền cấp cơ sở thoái hóa biến chất, tiếp tay, bao che cho các công trình chung cư mini trái phép. Ngoài ra, còn do biên chế của chính quyền cấp cơ sở và lực lượng thanh tra xây dựng mỏng, nhất là tại các huyện có dân số lớn (thậm chí tương đương dân số một tỉnh nhỏ) và đang có tình trạng vi phạm trật tự xây dựng diễn biến phức tạp.
Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA là do kẽ hở pháp luật quá lớn. Ông Châu cho biết, Luật Nhà ở 2005 và Nghị định 90 do Chính phủ ban hành năm 2006 không có bất kỳ quy phạm pháp luật nào cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân, được thiết kế theo kiểu chung cư mini, có nhiều tầng, nhiều căn hộ tại các đô thị.
Ở giai đoạn 2005-2006 việc phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân phải phù hợp với quy hoạch; có giấy phép xây dựng; bảo đảm yêu cầu kết nối với hệ thống hạ tầng kỹ thuật chung của đô thị.
Đến năm 2010, Nghị định 71 thay thế Nghị định 90, bắt đầu có quy định cho phép phát triển nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân, được thiết kế kiểu chung cư mini, có nhiều tầng, nhiều căn hộ nhỏ tại các đô thị. Bản thân quy định này đã mâu thuẫn với Luật Nhà ở năm 2005.
Kẽ hở để chung cư mini lách luật ồ ạt trong giai đoạn 2010-2020 bắt nguồn từ Điều 46 Luật Nhà ở 2014, cho phép hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị được phép xây dựng nhà ở có từ hai tầng trở lên. Tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu, tiêu chuẩn xây dựng và có phần diện tích thuộc sở hữu chung – riêng của nhà chung cư.
Theo quy định của Luật này thì được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó. Đây là cơ sở pháp luật để phát triển loại hình nhà chung cư mini trong thời gian qua và đã bị lợi dụng để xây dựng trái phép, sai phép nhà chung cư mini.
Để ngăn chặn tình trạng này, HoREA kiến nghị sửa đổi, bổ sung Khoản 2 Điều 46 Luật Nhà ở 2014 theo hướng hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị phải thực hiện xây dựng, cải tạo nhà ở theo quy định của pháp luật về xây dựng và tự chịu trách nhiệm về chất lượng nhà ở.
Trường hợp hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu xây dựng, cải tạo nhà ở riêng lẻ không nhằm mục đích kinh doanh, phải phù hợp với quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt và phải có giấy phép xây dựng.
Trừ trường hợp được miễn giấy phép xây dựng và phải bảo đảm yêu cầu kết nối với hệ thống hạ tầng kỹ thuật chung của đô thị không phải lập Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc Báo cáo kinh tế – kỹ thuật đầu tư xây dựng. Nếu hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu xây dựng, cải tạo nhà ở nhằm mục đích kinh doanh (để bán, cho thuê…), thì phải lập dự án đầu tư xây dựng.
Trung Tín
