Dù Pháp Luật Việt Nam chưa cho phép cá nhân đầu tư ngoại hối, các mô hình đa cấp, lôi kéo vẫn tiếp tục nở rộ với những lời hứa hẹn lợi nhuận cao, rủi ro thấp.
Chị K., sống tại Hà Nội, tham gia một sàn giao dịch đầu tư quốc tế theo lời mời chào của một nhân viên môi giới. “Tôi không có tiền và còn chuẩn bị sinh em bé. Ban đầu, tôi từ chối. Nhưng bạn nhân viên môi giới nài nỉ tôi nạp tiền để kīếּm mấy triệu trong vài ngày rồi có thể rút ra bất cứ lúc nào. Thế nên tôi đi vay tiền rồi nạp 5.000 USD vào sàn”, chị K. chia sẻ với PV.
Ngày càng nhiều nhà đầu tư cá nhân tham gia đầu tư vào thị trường ngoại hối (Forex). Điều đáng nói là các biến tướng xuất hiện khiến nhiều người dân bị lừa. Theo những lời đường mật như cam kết lợi nhuận, kīếּm tiền dễ dàng, ít rủi ro, không ít người đổ hàng nghìn USD vào các sàn tự xưng là sàn giao dịch quốc tế ngay cả khi không có kiến thức tài chính cơ bản.
Bùng nổ đầu tư tài chính quốc tế
Chỉ cần tìm kīếּm từ khóa “đầu tư Forex” trên Google, sẽ có ngay 5 triệu kết quả. Hàng loạt sàn đầu tư tự nhận là “nền tảng số một dành cho nhà đầu tư”, “sàn Forex tốt nhất hiện nay” cùng với các website hướng dẫn chi tiết về cách mở tài khoản, chuyển – rút tiền và giao dịch hiệu quả.
Trên các nền tảng xã hội, không khó để tìm kīếּm và tham gia vào những hội nhóm có đến hàng chục nghìn, trăm nghìn thành viên quan tâm đến đầu tư Forex. Tại đây, các nhân viên môi giới hoạt động công khai với đủ những hứa hẹn từ lợi nhuận hấp dẫn, giao dịch đơn giản, nạp – rút tiền nhanh chóng đến phí spread (chênh lệch giữa giá mua và giá bán) thấp.
Trong một nhóm Facebook gần 100.000 thành viên, có thể dễ dàng tìm thấy những bài đăng của nhân viên môi giới với nội dung: “Lợi nhuận 2-3%/ngày. Vốn tối thiểu là 1.000 USD, mỗi ngày kīếּm về đến 1,2 triệu đồng. Ít rủi ro, giao dịch dễ dàng, nạp – rút tiền nhanh chóng. Hãy liên hệ với mình để cùng nhau kīếּm tiền!”. Và bên dưới là hàng trăm bình luận của những người quan tâm muốn tìm sàn đầu tư lợi nhuận cao.
Hiệu quả của các khoản đầu tư này vẫn còn chưa rõ nhưng những biến tướng xuất hiện ngày càng nhiều và tinh vi hơn. “Nghe theo các tín hiệu từ nhóm kỹ thuật, tài khoản của tôi chỉ lỗ và lỗ. Họ khuyên tôi mua vào liên tục nhưng tôi cẩn thận không mua nhiều. Cho đến hôm trước, tôi không nghe theo họ nữa mà tự đầu tư và may mắn lãi, tài khoản lên 7.000 USD”, chị K. kể lại.
“Nhưng sàn không cho tôi rút 7.000 USD. Sau nhiều ngày phản ánh với nhóm kỹ thuật và chờ đợi trong mòn mỏi, tôi vẫn không được nhận tiền. Họ viện hết lý do từ lệnh rút bị lỗi đến yêu cầu giao dịch thêm vì không đủ phần trăm ký quỹ”, chị K. than thở.
“Đó là tiền mồ hôi công sức của tôi. Tôi còn chuẩn bị sinh em bé”, chị tuyệt vọng.
“Không ai dám cam kết lợi nhuận như vậy”
Chị K. không phải người duy nhất bị ôm cả vốn lẫn lời trên các sàn đầu tư mang danh sàn giao dịch nước ngoài. Những sàn này thường tìm mọi cách để ngăn nhà đầu tư rút tiền khỏi sàn như can thiệp bồi thêm lệnh hoặc hạ đòn bẩy dẫn đến cháy tài khoản.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, đây là các sàn giao dịch bất hợp pháp vì theo quy định về ngoại hối của Việt Nam, chỉ những công ty được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp phép mới được giao dịch ngoại hối. “Tuy không kinh doanh ngoại hối trực tiếp, việc lập lên một sàn và kêu gọi các nhà đầu tư tham gia như vậy cũng là pɦạּm pɦáּp”, ông nhấn mạnh.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, dấu hiệu nhận biết là các sàn giao dịch lừa đảo thường cam kết lợi nhuận rất cao. “Những ai tham gia thị trường ngoại hối chính thống đều hiểu rằng đây là một thị trường rất rủi ro, tỷ giá thường lên xuống thất thường mặc dù có các công cụ phái sinh. Vì vậy, chẳng ai dám cam kết mức lợi nhuận hấp dẫn như vậy”, ông nói thêm.
Ngoài ra, các công ty hoạt động chính thống cần có trụ sở và được cấp giấy phép bởi NHNN. “Nếu chỉ có website và không đưa ra được giấy cấp phép, tổ chức đó là bất hợp pháp”, vị chuyên gia khẳng định.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy các mô hình này vẫn tiếp tục nở rộ, người dân đầu tư tài chính quốc tế ngày càng nhiều.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, khung pháp lý của Việt Nam còn nhiều khoảng trống, các cơ quan chức năng đang buông lỏng. “Đáng lẽ cơ quan chức năng phải vào cuộc mạnh mẽ hơn để truy tố hoặc cấm các sàn giao dịch”, ông nhấn mạnh.
Lỗ hổng pháp lý
Hiện, Chính phủ chưa có quy định ghi nhận quyền của nhà đầu tư cá nhân mua bán hàng hóa qua sở giao dịch hàng hóa ở nước ngoài nhưng cũng không có quy định cấm.
Việc cá nhân có được tham gia đầu tư Forex trên thị trường quốc tế hay không vẫn còn trong trạng thái không rõ ràng, không tồn tại quy định cấm hay cho phép. Pháp lệnh ngoại hối hiện hành và Thông tư 15 của NHNN ban hành năm 2015 chỉ quy định về hoạt động này của các tổ chức tín dụng.
Các mô hình này tiếp tục nở rộ nhờ sự phát triển của hệ thống Internet. (Ảnh: Getty Images)
Theo ông Nguyễn Trí Hiếu, ngay cả đối với những cá nhân mất tiền trên các sàn giao dịch bất hợp pháp cũng khó được xử lý vì không có cơ sở pháp lý. “Họ không thể đâm đơn kiện vì bị mất tiền. Tuy nhiên, họ có thể kiện các tổ chức này trên cơ sở hứa hão, sử dụng thông tin không chính xάּc để lừa đảo”, ông nói.
Ông Hiếu cũng giải thích rằng tình trạng này thường xảy ra ở những quốc gia có hệ thống tài chính non trẻ, chưa phát triển. Tại các thị trường phát triển như Mỹ, người đầu tư có kiến thức về thị trường tài chính hơn. Vì vậy, một khi một công ty hứa hẹn lợi nhuận quá hấp dẫn, họ sẽ đặt ra câu hỏi. Bởi thị trường ngoại hối rất rủi ro và thất thường.
