Lan đột biến giá “khủng“ do đâu, nhận diện thế nào đang là câu hỏi khiến nhiều người quan tâm khi các giao dịch mua – bán tiền tỷ diễn ra liên tiếp.
Lan đột biến “gây bão” thị trường
Lan được xem là loại vương giả nhưng bình dị, thanh tao, và khá phổ biến ở Việt Nam với hàng ngàn chủng loại. Người dân từ nông thôn đến thành thị đều yêu mến loại hoa này và dễ dàng sở hữu bởi chơi lan không cần nhiều diện tích, và giá một giò lan cũng rất “bình dân”, thường chỉ vài chục, vài trăm ngàn đồng.
Tuy nhiên, mấy năm trở lại đây, lan đột biến gen bắt đầu “lên cơn sốt”, trở thành đối tượng săn lùng của dân chơi lan. Dù giá lan đột biến cao chót vót nhưng thị trường vẫn sôi động.
Đã xuất hiện các thương vụ mua bán, giao dịch lan đột biến được công bố trên các diễn đàn người chơi lan với giá hàng trăm triệu đồng, thậm chí vài chục tỉ đồng. Nhiều người nghi ngờ những thương vụ mua bán lan bạc tỉ chỉ là chiêu thổi giá của giới buôn lan. Song, những người am hiểu về lan khẳng định những thương vụ này không phải là ảo mà là “người thật, việc thật”.
Không chỉ là tin đồn, các thương vụ lan đột biến diễn ra công khai, liên tục, với giá trị lên đến vài tỉ, vài chục tỉ đồng. Điển hình là giao dịch mua – bán Hoa Lan Giã Hạc năm cánh trắng giá gần 7 tỉ đồng ở Đà Nẵng. Mê vẻ đẹp vượt trội, độּc đáo, hiếm có của lan đột biến, CLB Hoa Lan đột biến Sông Hàn đã quyết định mua và sở hữu độּc quyền bông Lan Giã Hạc 5 cánh trắng có giá trị 6,8 tỷ đồng từ anh Tuyên Võ ở La Gi (Bình Thuận).
Đây là bông Lan Giã Hạc độּc đáo và được giới chơi lan trong cả nước đánh giá rất cao.
Sau khi giao dịch CLB Hoa Lan đột biến sông Hàn đã quyết định đổi tên hoa mới sưu tầm thành Giã Hạc 5 cánh trắng Tiên Sa.
Trước đó, một “đại gia” ở tỉnh Bình Phước đã xάּc nhận mình là chủ nhân mới của 3 cây lan đột biến có giá “khủng” gần 32 tỉ đồng. Chủ của những cây lan này thông tin, đó là cây Bảo Duy 5 cánh trắng giá 12 tỉ, cây Bảo Duy 5 cánh trắng khác giá 9,9 tỉ, và cây Da Vàng 10 tỉ đồng.
Mới đây nhất, tại xã Đông La (huyện Hoài Đức, Hà Nội) – nơi được đánh giá là “vựa” hoa lan lớn nhất nhì miền Bắc, đã diễn ra giao dịch mua – bán lan đột biến với trị giá lên tới 20 tỷ đồng. Đó là giò lan Bạch Tuyết Á Hậu trổ hoa tuyệt đẹp ngay tại một nhà vườn ở Đông La.
Một cánh hoa lan đột biến cần đạt các yếu tố như: càng bầu, căng, bóng thì càng đẹp. phân thùy rõ nét. Mắt xước, gọn, sạch, cách xa thùy và không lem. Mũi hoa có mầu càng trắng, càng quý.
Điều thú vị là bên cạnh thú vui chơi lan tao nhã là câu chuyện làm kinh tế từ lan đột biến gen.
“Vừa chơi lan vừa làm kinh tế chứ không phải chỉ là thú vui đơn thuần”, anh Trịnh Đắc Toàn – chủ một nhà vườn lớn ở thôn Đồng Nhân, xã Đông La (Hoài Đức, Hà Nội) chia sẻ.
Theo anh Toàn, giới chơi lan mua – bán lan theo giò hoặc theo kie (mầm cây con được tách ra từ cây mẹ). Kie lan đột biến được đo bằng centimet để tính tiền, và giá trị của nó cao hay thấp phụ thuộc vào vẻ đẹp, độ cực hiếm của nó.
Có những gốc lan đột biến trị giá cả gia tài. (Ảnh: Gốc lan phi điệp đột biến tại nhà vườn Trịnh Toàn ở Đông La, Hoài Đức, Hà Nội)
Một giò lan đột biến khi mua về sau một đêm có thể khiến chủ nhân của nó có lãi ngay. Những giò lan đột biến cũng có khả năng tạo ra giá trị kinh tế cao trong tương lai nhờ nhân giống.
Nhận diện lan đột biến bằng cách nào?
Lan đột biến có giá “khủng” là do trong giới chơi lan ai cũng ao ước có được nó. Việc nhân giống là khá hạn chế bởi giống của nó không thể nuôi cấy mô hay làm trái để gieo hạt được. Hàng tấn lan rừng may ra mới có một cây đột biến gen, vì thế nó vô cùng quý hiếm và giới chơi lan rất chuộng.
Lan phi điệp thường trông rất đẹp mắt nhưng giá trị kinh tế lại không cao.
Trong khi đó, lan đột biến, cây nhỏ xíu, hoa chỉ vài bông nhưng giá lại cao ngất.
Chia sẻ với Hội sinh vật cảnh, PGS.TS Đặng Văn Đông – Phó viện trưởng viện Nghiên cứu Rau quả (FAVRI), Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, cây hoa lan là một loại thực vật, mà đặc tính của thực vật có thể xảy ra quá trình biến dị sinh học. Biến dị sinh học chính là những biến đổi mới, mà cּσ tɦּể thực vật thu được do tác động của các yếu tố môi trường và do quá trình tái tổ hợp di truyền.
Lan phi điệp đột biến (bên trái) và hoa lan phi điệp thường
Biến dị sinh học bao gồm 2 loại: Biến dị không di truyền và Biến dị di truyền (trong loại biến dị di truyền lại bao gồm 2 dạng: Biến dị tái tổ hợp và Biến dị đột biến).
“Những cây lan đột biến mà chúng ta thấy chưa chắc đã phải là lan đột biến từ sự “biến dị đột biến” mà còn có thể là do “biến dị tái tổ hợp”, tức là do quá trình thụ phấn (do con người hoặc do côn trùng, gió…) đã tạo ra những cây lan mới, khác với đặc tính của cây bố mẹ, khác màu hoa của cây bố, mẹ.
Trong một số cây mà mọi người gọi “đột biến”, có thể có cả những cây thường biến (biến dị không di truyền) tức là cây chỉ khác biệt với cây gốc (hoặc cây mẹ) ở một số thời gian và môi trường nhất định, sau đó nó sẽ trở về trạng thái, với những tính trạng ban đầu. Chính điều này lý giải tại sao, một số cây ban đầu có màu hoa này, sau lại chuyển sang màu hoa khác”, PGS.TS Đặng Văn Đông phân tích.
PGS.TS Đặng Văn Đông – Phó viện trưởng viện Nghiên cứu Rau Quả (Ảnh: favri.org.vn)
Từ những khái niệm trên, PGS.TS Đặng Văn Đông – một trong những chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực hoa, cây cảnh ở Việt Nam cho rằng, cây lan có thể nhân giống bằng hạt (hữu tính) và bằng giâm cành (vô tính). Nếu lan nhân giống bằng hữu tính thì hạt phấn sẽ bị phân ly, tức là cây con sẽ không còn giữ được đặc tính của cây mẹ nữa, do vậy phải nhân giống bằng vô tính mới giữ được đặc tính của cây mẹ.
Nhân bằng vô tính cũng có 2 cách, đó là giâm cành bằng kie (các đốt thân) và nhân giống bằng Invitro (nuôi cấy mô). Nếu nhân bằng kie ngoài vườn ươm hệ số nhân giống thấp, cây thường bị sâu bệnh hại, còn nhân bằng Invitro cây khỏe, hệ số nhân giống cao, sức sống cây con và cây sau này sẽ rất tốt nhưng đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, trang thiết bị nhiều, hiện đại.
Song, trên thực tế, có thể là do những người có cây, cứ nghĩ cây con nhân ra sẽ bị thay đổi đặc tính, nên không muốn dùng phương pháp Invitro, cũng có thể họ suy nghĩ cái gì hiếm thì sẽ đắt, nếu nhân bằng phương pháp Invitro, thì khi nhân nhiều rồi, sẽ mất đi giá trị quý và hiếm, nên họ không áp dụng phương pháp này, PGS.TS Đặng Văn Đông cho hay.
Lan đột biến 5 cánh trắng muốt, phân thùy rõ nét, họng trắng trong, mũi cũng trắng tinh, vai ngang mới là chuẩn.
Nói về hoa lan đột biến, chủ nhà vườn Thực Hà ở Đông La chia sẻ: Lan đột biến – hàng vạn giò, triệu giò mới có được một. Vì thế mà lan đột biến luôn có giá vô cùng đắt đỏ, chỉ giới sành chơi, các chủ nhà vườn lớn và các khách hàng lắm tiền nhiều của mới có cơ hội sở hữu.
TS. Nguyễn Văn Tỉnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh cho biết, để lai tạo ra các giống hoa lan có đặc điểm khác lạ thì không khó. Tuy vậy, để tạo ra được giống hoa có màu sắc đẹp nhiều người thích thì không phải dễ, đó là xάּc suất may mắn, có khi hàng nghìn con lai, hàng triệu con lai mới ra được giống đẹp.
“Để lai tạo giống mới thì không khó nhưng để tạo ra được cây đặc biệt, màu sắc hài hoà, đẹp thì hiếm. Lan đột biến gen đắt ở chỗ hiếm”, ông Tỉnh cho hay.
