Săn cua núi càng vàng, ‘nài’ bò đua Bảy Núi

Xem Video: Săn cua đá “bạc triệu” Cù Lao Chàm

Đam mê… nghề “nài” bò

Đua bò – môn thể thao truyền thống đặc thù dần trở thành “đặc sản” văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) Khmer vùng Bảy Núi (An Giang). Từ đó, nghề “nài” bò cũng hình thành, phát triển song hành với nét văn hóa độ‌c đáo này. 

Hiện tại, trên địa bàn 2 huyện Tịnh Biên và huyện Tri Tôn (tỉnh An Giang) có rất nhiều tay “nài” bò cự phách thường xuyên tham gia thi đấu tại các giải đua bò cấp huyện, tỉnh, với niềm đam mê mãnh liệt đối với môn thể thao truyền thống này.

Theo các tay “nài” bò có kin‌h nghiệm, khi đã theo nghiệp đua bò thì phải “má‌u lửa”, bản lĩnh và đam mê. Đặc biệt, phải có kin‌h nghiệm từ việc chọn bò cho đến sự kỳ công chăm sóc và cả lòng kiên trì trong khâu huấn luyện.

Giữa người và vật phải thật sự hiểu nhau, vì nếu không ăn ý với nhau, bò dễ khiếp vía trước sự tấ‌n côn‌g của đối thủ hoặc trước những âm thanh cổ vũ của khán gi‌ả mà “phản chủ” không chạy hay pɦạ‌m luật. Đó là chưa kể đến việc phải chịu không ít rủ‌i r‌o khi thi đấu.

Trên đường đua chuyện té ngã là không thể tránh khỏi, tɦư‌ơng tíc‌h, thiệt hại cả người lẫn bò nhưng mỗi khi có giải đấu họ rất hào hứng tham gia và tập luyện sôi nổi, không ngại cực khổ.

Đối với tay “nài” bò lão làng, nổi tiếng nhất vùng Bảy Núi như Nguyễn Thành Tài (thường gọi là Chau Pi, ngụ ấp Tà Lọt, xã An Cư, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang), có lẽ chọn cặp “chiến binh” để cùng chinh chiến chắc hẳn sẽ là khâu quan trọng nhất. Việc chăm sóc và thuần hóa chúng cũng là cả một quá trình mấy tháng ròng, nhất là khoảng thời gian chuẩn bị tham dự giải.

Ông Chau Pi cho biết: “Ngoài việc chọn được bò tốt, chăm sóc kỹ, mình phải gần gũi với chúng, thường xuyên tập luyện ở nơi đông người để bò dạn dĩ và quen dần với trường đua. Qua đó, giúp người và bò hiểu ý nhau, tạo sự tự tin khi bước ra đường đua”.

Chau Pi là tay “nài” bò đoạt nhiều giải thưởng lớn, nhỏ từ các giải đua bò.

Càng nói về chuyên môn, ông Chau Pi càng phấn khởi, hiện rõ lên ánh mắt vẻ thích thú. Ông không ngần ngại chia sẻ: bước vào trận đấu, phải đứng thật vững trên giàn bừa và điều khiển bằng dây cột ở mũi 2 con bò, khi cần có thể dùng gậy gắn đinh nhọn (xà-lul) để đâm thúc chúng chạy nhanh hơn.

Bên cạnh đó, nghệ thuật “chặt” cua nhưng vẫn giữ tốc độ cao, không chạy ra ngoài vòng đua là bí quyết riêng của từng người.

“Mỗi người có cách điều khiển khác nhau, nhưng đối với tôi điều quan trọng nhất là phải phán đoán được thực lực đối thủ và điều khiển cặp bò của mình sao cho thắng cuộc mà bò ít tốn sức nhất. Nếu không tính toán sẽ khó đi đến trận cuối cùng vì bò sẽ kiệt sức. Nói nghe thấy dễ nhưng đó là cả một quá trình tập luyện kỳ công và sự đam mê của người người xem “nài” bò là một nghề như chúng tôi” – ông Chau Pi chia sẻ.

Theo quan niệm của đồng bào DTTS Khmer, đôi bò giành được giải cao trong năm không những mang lại cho chủ nhân của chúng sự tự hào, kiêu hãnh mà còn mang đến cho cả phum, sóc niềm vui và hứa hẹn cho việc gieo trồng thuận lợi, mùa vụ bội thu.

Thông thường, sau khi thắng cuộc, số tiền nhận giải chủ bò dùng để tổ chức tiệc ăn mừng mời bà con, bạn bè trong vùng đến chung vui, gắn kết tình làng, nghĩa xóm. Qua đó, góp phần giữ gìn và phát huy nét văn hóa đặc trưng của đồng bào DTTS Khmer trong tỉnh An Giang.

Độc đáo… nghề săn cua núi

Lên núi cấ‌m (xã An Hảo, Tịnh Biên), dạo quanh hồ Thủy Liêm, chiêm bái chùa Vạn Linh, chùa Phật Lớn…, tranh thủ lúc trời còn sớm, chúng tôi quyết định tìm “thổ địa” đưa mình đi săn cua núi – một loại đặc sản vùng Bảy Núi và chỉ có nhiều nhất ở núi cấ‌m.

Việc bắt cua ở đồng ruộng là chuyện bình thường, lên núi câu cua mới là lạ. Được người dân địa phương chỉ đường, chúng tôi tìm đến nhà “thợ săn” cua núi Hồ Văn Bình (ngụ ấp Vồ Đầu).