Theo đánh giá của các chuyên gia, ngành chế biến lâm sản của tỉnh có nhiều cơ hội phát triển bởi nhu cầu thị trường tăng cao, diện tích rừng trồng chiếm tới 49% rừng và đất rừng, đa dạng các loại lâm sản. Tuy nhiên, ngành chế biến lâm sản đang cần những giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao giá trị.
Toàn tỉnh hiện có 464 cơ sở chế biến lâm sản, gồm cơ sở chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ. Hầu hết các cơ sở gặp khó khăn về vùng cung ứng nguyên liệu, giá thành nguyên liệu đầu vào, thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đối với vùng cung ứng nguyên liệu, công tác trồng rừng, có người dân còn mang tính tự phát, thiếu chuyên nghiệp, gỗ rừng trồng chủ yếu làm nguyên liệu chế biến dăm gỗ, nên giá trị không cao.
Thêm vào đó, toàn tỉnh chưa có vùng nguyên liệu cây gỗ lớn phục vụ cho sản xuất chuyên sâu, đồ thủ công mỹ nghệ, giá trị kinh tế cao. Do chưa có chiến lược phát triển nguồn nguyên liệu phù hợp, nên giá trị gỗ chưa được phát huy, chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất, giá thành cao. Trong khi đó, nguyên liệu ngoài tỉnh và nhập khẩu có chi phí vận chuyển lớn, giá hàng hóa biến động, cạnh tranh lớn, dẫn đến giá thành sản xuất tăng cao. Việc liên kết giữa nhà máy chế biến và vùng nguyên liệu chưa chặt chẽ, còn xảy ra tình trạng thừa, thiếu nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến…
Hầu hết các cơ sở chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ lẻ, vốn đầu tư thấp, đầu tư hạn chế. Các doanh nghiệp chế biến gỗ chủ yếu sử dụng vốn tự có, vốn góp cổ phần của cổ đông để kinh doanh, sản xuất. sản phẩm xuất khẩu hiện nay chủ yếu là dăm gỗ, giá trị không cao, phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc. Các sản phẩm lâm sản ngoài gỗ tại Quảng Ninh đa dạng, có nhiều lợi thế, song chưa được gắn với chỉ dẫn địa lý, chưa đủ tiêu chuẩn chất lượng để hướng tới thị trường cao cấp, sản lượng còn thấp.
Chế biến dăm gỗ tại Công ty TNHH MTV Chế biến lâm sản Hưng Minh (xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên).
Phát triển lâm nghiệp bền vững, tỉnh định hướng xây dựng nhà máy chế biến lâm sản quy mô lớn, hiện đại, bài bản, có khả năng bao tiêu nguyên liệu, chế biến sản phẩm, đảm bảo các tiêu chuẩn xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm. Các cơ sở chế biến nhỏ lẻ là vệ tinh cho nhà máy. Trên cơ sở đó, tỉnh sẽ ban hành các chính sách hỗ trợ nhằm thu hּút doanh nghiệp vào đầu tư.
UBND tỉnh đã ban hành quyết định bãi bỏ 12 quy hoạch về đầu tư phát triển hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm cụ thể, ấn định khối lượng, số lượng hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm được sản xuất, tiêu thụ. Trong đó, quy hoạch chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 bị bãi bỏ.
Theo lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, để khắc phục những hạn chế, ngành chế biến lâm sản cần có đồng bộ các giải pháp phát triển bền vững và nâng cao giá trị. Trong đó, tập trung quy hoạch, xây dựng vùng nguyên liệu gỗ lớn, dược liệu, lâm sản ngoài gỗ, đáp ứng đầy đủ các tiêu chỉ của Hiệp định đối tác tự nguyện giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu về thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản.
Các cơ sở chế biến sẽ được quy hoạch theo lּộ trình giảm dần các cơ sở chế biến nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu; tập trung đầu tư, phát triển cơ sở chế biến lâm sản tổng hợp, quy mô, chuyên sâu và hiện đại. Các giải pháp về công nghệ chế biến tiên tiến, nhằm tăng giá trị sản phẩm, tiết kiệm nguyên liệu, hướng tới các thị trường xuất khẩu.
Các giải pháp này sẽ tạo tiền đề xây dựng các định hướng phát triển công nghệ, tăng giá trị sản phẩm, tiết kiệm nguyên liệu, từ đó tăng giá trị sản xuất của ngành công nghiệp chế biến lâm sản và ngành lâm nghiệp. Hy vọng rằng, các giải pháp này sẽ nhanh chóng được xây dựng, ban hành.
