Các hãng bay ‘sinh tồn’ bằng cách chở hàng

Những chiếc ghế, cùng với khoang hành lý, được chất đầy vật tư y tế. Đó là một trong 9 chuyến bay mà Virgin sử dụng máy bay chở khách để vận chuyển máy thở, khẩu trang, găng tay và các nhu yếu phẩm y tế khác giữa Thượng Hải và London. Dĩ nhiên, chuyến bay không có hành khách nào.

Đó là một trong những ví dụ sinh động về cách đại dịch thay đổi triệt để hoạt động của ngành hàng không. Các hãng bay từ lâu đã vận chuyển hàng hóa kèm với hành khách nhưng chưa bao giờ có định dùng máy bay chở khách để chỉ chở hàng.

Nhưng điều đó đã thay đổi vào tháng 3/2020, khi hàng nghìn chuyến bay bị hủy vì Covid-19. Trong khi đó, nhu cầu và giá gửi hàng hóa bằng máy bay lại tăng vọt, tạo điều kiện cho việc tái sử dụng các máy bay chở khách đang nhàn rỗi.

“Vận tải hàng hóa giúp các máy bay cất cánh và mang lại hy vọng vượt qua khó khăn cho chúng tôi, thay vì phải xếp xó trên mặt đất”, Dominic Kennedy – Trưởng bộ phận vận hành vận tải hàng hóa của Virgin, cho biết.

Trước đó, Virgin chưa bao giờ sử dụng máy bay chở khách để thực hiện các chuyến bay hoàn toàn chở hàng. Nhưng giờ, họ khai thác 90 chuyến mỗi tuần, ngay cả khi đã cắt giảm sâu hoạt động kinh doanh. Và Virgin không phải là công ty duy nhất chọn cách xoay xở này khi tương lai ngành hàng không còn bất ổn.

Tại Mỹ, một trong ba hãng hàng không lớn nhất bắt đầu thực hiện các chuyến bay chỉ chở hàng vào tháng 3/2020. American Airlines đã không làm như vậy trong hơn 3 thập kỷ. Nhưng giờ, họ bay 40 chuyến một tuần.

Ngay cả Lufthansa (Đức) từ lâu đã tách riêng hoạt động chuyên chở hàng hóa với hành khách thì giờ cũng tận dụng cơ hội bằng cách chuyển đổi các máy bay chở khách Airbus A330 sang chở hàng hóa. Tháng trước, hãng đã bổ sung một số chuyến chở hàng bằng máy bay chở khách để đưa hàng hóa y tế từ Trung Quốc đến Frankfurt.

Hàng hóa mà mọi người và doanh nghiệp vận chuyển bằng đường hàng không thay đổi theo mùa, nhưng chúng thường đắt tiền, dễ hỏng, cần thiết khẩn cấp hoặc một số gồm tất cả các yếu tố trên. Chúng bao gồm các mặt hàng như điện thoại thông minh, phụ tùng ôtô, hải sản, dược phẩm, thư, quần áo thời trang. Nhưng một loại hàng hóa mới đã xuất hiện trong những tháng gần đây: vật tư y tế.

Khẩu trang, găng tay, máy thở và các thứ tương tự “tạo ra nhu cầu cao nhất với khối lượng hàng hóa lớn, nhưng cũng không thể nói rằng những sản phẩm và hàng hóa khác không còn nhu cầu vận chuyển”, Harald Gloy – Trưởng bộ phận vận tải hàng hóa của Lufthansa Cargo nhận định.

Thông thường, khoảng một nửa lượng hàng hóa chuyên chở bằng hàng không được điều hành bởi các công ty như UPS, FedEx và DHL. Nửa còn lại thường được chở trong khoang hành lý bên dưới ghế ngồi của hàng khách. Nhưng hiện tại không phải là thời điểm bình thường.

Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), việc hầu hết chuyến bay trên toàn thế giới bị cắt giảm vào tháng 3 đã làm giảm 23% lượng hàng hóa vận chuyển hàng không. Trong khi đó, nhu cầu chuyển hàng bằng máy bay giảm ít hơn, chỉ 15%.

Chênh lệch giữa cung và cầu, cùng với giá nhiên liệu máy bay giảm đã thu hút sự chú ý của các giám đốc hãng hàng không. “Đây là điểm sáng của ngành, vì nó là mảng duy nhất đang hoạt động và tạo ra doanh thu ở bất kỳ quy mô nào”, ôlexand Alexandre de Juniac – Người đứng đầu Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế, cho biết.

Trên toàn thế giới, giá trung bình để vận chuyển một kg hàng hóa bằng đường hàng không là 3,63 USD tháng trước, tăng 65% so với tháng 3/2020, theo WorldACD, nhà cung cấp dữ liệu tổng hợp dữ liệu vận chuyển từ 70 hãng thành viên. Đây là mức tăng cao nhất được ghi nhận và mức tăng hàng tháng lớn nhất kể từ khi WorldACD bắt đầu thu thập dữ liệu tháng 1/2008.

Giá vận chuyển hàng hóa từ châu Á tăng vọt, do nhu cầu về vật tư y tế được sản xuất trong các nhà máy ở đó, theo WorldACD. Nhưng khi nền kinh tế toàn cầu đang đi xuống, nhu cầu về hàng hóa cùng cước vận chuyển có thể giảm nhanh.

Dù vậy, cho đến lúc đó, các hãng bay chở khách vẫn sẽ tiếp tục cung cấp các chuyến bay chở hàng và IATA đang kêu gọi các chính phủ trên toàn cầu giúp đỡ nhiều hơn. Đặc biệt, hiệp hội kêu gọi các  chính phủ nhanh chóng phê duyệt các chuyến bay chở hàng, miễn cách ly cho các phi hành đoàn và giúp các hãng hàng không tìm chỗ xử lý hàng hóa và nghỉ ngơi cho phi hành đoàn.

Tại Mỹ, các hãng hàng không như Lufthansa đang chậm sử dụng cabin chở người để vận chuyển hàng hóa, vì họ đang chờ phê duyệt từ Cục Hàng không Liên bang. Tháng trước, cơ quan này đã phác thảo các bước mà hãng bay nên thực hiện để sử dụng không gian đó một cách an toàn.

Tại Lufthansa, mỗi chuyến bay chở hàng đều có ba tiếp viên trên máy bay, so với 15 người trên chuyến bay chở hành khách. Họ ở đó để đảm bảo hàng hóa không bị dịch chuyển trong chuyến bay hoặc bốc cháy. “Tầng dưới có một hệ thống phát hiện cháy trong khoang, không giống với khoang hành khách vì thường hành khách sẽ tự quan sát bất thường”, Harald Gloy nói.

Tuy nhiên, chuyển đổi máy bay chở khách để vận chuyển hàng hóa không phải là điều dễ dàng. Nhiều thập kỷ trước, Lufthansa đã thử nghiệm sử dụng máy bay Boeing 737 để vận chuyển hành khách ban ngày và hàng hóa vào ban đêm. Họ tiến hành bằng cách tháo lắp ghế ngồi mỗi ngày. Cuối cùng, họ thấy rằng việc này quá phiền phức quá cao và không đáng làm.

“Rõ ràng, điều này không chỉ thiếu bền vững về mặt kinh tế mà còn về mặt kỹ thuật và vận hành”, Harald Gloy nhận xét. Tuy nhiên, những ngày này, sử dụng máy bay chở khách để vận chuyển hàng hóa là biện pháp khả dĩ, mang lại chút hy vọng cho các hãng.

“Thiếu công suất là vấn đề tạm thời. Khủng hoảng sẽ tác động đến việc vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không với mức độ không kém các ngành khác”, ông Alexand Alexandre de Juniac, cho biết.

Phiên An (theo The New York Times)